Dzień próbny: kontrowersyjna praktyka w wielu firmach

Dzień próbny to bardzo popularny sposób na wstępne zweryfikowanie umiejętności czy przydatności kandydata do pracy. Z punktu widzenia pracodawcy jest to korzystne rozwiązanie, ponieważ może bez żadnych zobowiązań ocenić, czy dana osoba rzeczywiście sprawdzi się w firmie. Warto natomiast wiedzieć, że Kodeks pracy nie zna pojęcia „dnia próbnego” i oferowanie go pracownikowi bez wynagrodzenia jest pogwałceniem obowiązujących przepisów.

Dzień próbny a okres próbny

Pracodawcy mają formalne możliwości „przetestowania” pracownika przed podpisaniem z nim stałej umowy o pracę. Jedną z nich jest zaproponowanie kandydatowi okresu próbnego, który z reguły trwa trzy miesiące. Wówczas zawiera się z pracownikiem umowę na czas określony. Po zakończeniu okresu próbnego następuje podsumowanie i ocena zaangażowania oraz umiejętności danej osoby, co pozwala podjąć rzetelną decyzję na temat ewentualnego kontynuowania współpracy.

Dzień próbny to natomiast czysta samowolka przedsiębiorców, która funkcjonuje w naszym kraju od lat. Wielu pracowników się na to godzi, zwłaszcza jeśli mają nóż na gardle i pilnie potrzebują zatrudnienia lub też marzą o podjęciu pracy w tej konkretnej firmie.

Czy warto zgadzać się na przepracowanie dnia próbnego?

To zależy od sytuacji. Przede wszystkim należy od razu wyjaśnić z potencjalnym pracodawcą najbardziej sporną kwestię, czyli wynagrodzenie. Nie wiedzieć czemu, ale w Polsce przyjęło się, że dzień próbny jest... bezpłatny. To również jest sprzeczne z obowiązującym prawem.

Warto pamiętać, że Kodeks pracy gwarantuje pracownikowi otrzymanie wynagrodzenia za wykonaną pracę – nie ma tutaj znaczenia, czy został zatrudniony na stałe, na okres próbny czy np. na jeden dzień. Pracodawca ma obowiązek zawrzeć z kandydatem umowę, w której będzie określona stawka wynagrodzenia. Oferowanie bezpłatnego dnia próbnego jest po prostu nielegalne!

Kolejną kwestią, którą koniecznie trzeba wyjaśnić, jest sposób oceny przydatności pracownika. Kto o tym decyduje? Czy kandydat podczas dnia próbnego będzie mieć bezpośredniego opiekuna? Jakie kryteria muszą zostać spełnione, aby potencjalny pracownik otrzymał rekomendację i propozycję podpisania stałej umowy? Wszystko to ma służyć zabezpieczeniu się przed wyzyskiem.

Dzień próbny skończony: co dalej?

Pracownik musi niezwłocznie otrzymać informację zwrotną. Nawet jeśli pracodawca nie zdecyduje się na podpisanie z nim umowy, musi mu wypłacić ustalone wynagrodzenie (wiążące jest także porozumienie ustne). Nie można również dopuścić do sytuacji, w której z dnia próbnego robi się np. miesiąc próbny.

Zgodnie z Kodeksem pracy pracodawca musi w ciągu 7 dni od podjęcia zatrudnienia przez pracownika (nawet w ramach okresu próbnego) poinformować go pisemnie m.in. o terminach wypłaty wynagrodzenia, zakresie obowiązków czy wymiarze urlopu wypoczynkowego.